مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

اسماعیلی | حسن انصاری اِسْماعیلی، ابوبكر احمد بن‌ ابراهیم‌ بن‌ اسماعیل‌ جرجانی (277- اول‌ رجب‌ 371ق‌/ 890 -31 دسامبر 981م)‌)، محدث‌ و فقیه‌ شافعی. نیای‌وی‌اسماعیل‌،خود از راویان‌بود و سهمیدر تاریخ ‌جرجان‌ (ص‌ 129-130) از وی‌ مستقلاً نام‌ برده‌ است‌ (نیز نك‍ : اسماعیلی، 2/ 577). پدرش‌ به‌ تحصیل‌ فرزند عنایتی تام‌ داشت‌ و ظاهراً خود...
اسماعیل بن یسار | آذرتاش آذرنوش اِسْماعیل‌ بْن‌ یسار، ابوفائد نسایی‌، شاعر شعوبی‌ اواخر سدۀ 1 و اوایل‌ سدۀ 2ق‌ (د پیش‌ از 130ق‌/ 748م‌). اسماعیل‌ با 178 بیتی‌ كه‌ به‌ او نسبت‌ داده‌اند و عمدتاً در اغانی‌ ابوالفرج‌ اصفهانی‌ گرد آمده‌، آنچنان‌
اسماعیل بن جعفر | مسعود حبیبی مظاهری اِسْماعیل‌ بْن‌ جَعْفَر، فرزندارشدامام‌جعفرصادق‌(ع‌) كه‌ خلفای‌ فاطمی‌ و امامان‌ اسماعیلی‌ وی‌ را جد خود و جانشین‌ بر حق‌ امام‌ صادق‌(ع‌) می‌دانند و اعتقاد به‌ امامت‌ او سرآغاز جدایی‌ شاخۀ اسماعیلیه‌ از شیعیان‌ امامی‌ است‌. اصطلاح‌ اسماعیلیه‌ به‌ عنوان‌ یكی‌ از فرق‌ شیعی‌ برگرفته‌ از نام‌ اوست‌.
اسماعیلیه | ناهده فوزی اِسْماعیلیه‌، استان‌، شهر و كانالی در مصر:
اسماعیل پاشا، خدیو | یوسف رحیم لو اِسْماعیل‌ پاشا، خَدیو (17 رجب‌ 1245 - 5 رمضان‌ 1312ق‌/ 12 ژانویۀ 1830- 2 مارس‌ 1895م‌)، دومین‌ پسر ابراهیم‌ پاشا (ه م‌) و پنجمین‌ والی‌ مصر از خاندان‌ محمدعلی‌ پاشا و نخستین‌ حاكم‌ آنجا كه‌ رسماً عنوان‌ «خدیو» گرفت‌.
اسماعیل جلایر | یحیی ذکاء اِسْماعیل جَلایر، از نگارگران‌ صاحب‌ سبك‌ دورۀ ناصری‌. وی‌ نخست‌ از شاگردان‌ دارالفنون‌ بود و سپس‌ به‌ استادی‌ همین‌ مدرسه‌ رسید (معیرالممالك‌، 277؛ كریم‌زاده‌، 1/ 77).
اسماعیل نقاشباشی اصفهانی | یحیی ذکاء اِسْماعیل‌ نَقّاشْباشی اِصْفَهانی (یا محمد اسماعیل‌)، از نگارگران‌ پركار و صاحب‌ سبك‌ و فرنگی ساز در نقاشی روغنی (زیرلاكی) و آبرنگ‌ سدۀ 13ق‌/ 19م‌. كسانی او را برادر كهتر آقا نجف‌علی اصفهانی نقاش‌ نامدار قلمدان‌ و قاب‌ آینه‌ میدانند (سپهرم‌، 25)، اما كریم‌ زاده‌ به‌ استناد قبالۀ ازدواج‌ دختر آقانجف‌ موجود در ...
اسماعیلیه | فرهاد دفتری اِسْماعیلیه‌، یكی از فرق‌ شیعه‌ كه در اواسط قرن‌ 2ق‌/ 8م‌ پدیدار گشت‌ و سپس‌ به‌ شاخه‌ها و گروههایی چند منقسم‌ شد. اسماعیلیان‌، همچون‌ شیعیان‌ امامی، امامت‌ را به‌ نص‌ میدانستند، اما در بارۀ سلسلۀ امامان‌ پس‌ از امام‌ صادق‌ (ع‌)، با دیگر پیروان‌ آن‌ امام‌ دچار اختلاف‌ گشتند. این‌ فرقه‌ نام‌ خود را از اسماعیل‌...
اشبونه |
اسواریه |
اسهام | علی اکبر دیانت اَسْهام‌، جم‍‍ع سهم به معنی بخش و حصّه‌، اما در معنی خاص‌، اصطلاحی است مالی در دولت عثمانی در مفهوم اوراق قرضه و اسناد خزانه كه به صورت تعهد نامه‌، اسكناس و یا مقرری سالانه واگذار می‌شد. اسهام در اوایل سلطنت مصطفی سوم (ح 1171-1187ق‌/ 1757-1773م‌) رواج یافت‌.
اسمره | کیانوش صدیق اَسْمَره‌، پایتخت‌ جم‍‍هوری‌ افریقایی اریتره‌. این‌ شهر در 15 و 20 عرض‌ شم‍الی و 38 و 55 طول‌ شرقی در منتهیالیه‌ شم‍ال‌ فلات‌ اریتره‌ و 64 كیلومتری‌ جنوب‌ غربی بندر مصوّع‌ قرار گرفته‌ است‌ و 325 ،2متر از سطح‌ دریا ارتفاع‌ دارد و بزرگ‌ترین‌ شهر اریتره‌ محسوب‌ میشود (صبی، 261 ؛ بریتانیكا، میكرو؛ كلیر...؛ «دائرۀ...
اسیر اصفهانی | مینا حفیظی اَسیرِ اِصْفَهانی (یا شهرستانی)، میرزا جلال فرزند میرزا مؤمن متخلص به اسیر از شعرای دورۀ صفویه در نیمۀ اول سدۀ 11ق‌/ 17م و از بنیان‌گذاران سبك هندی‌.
اسود غندجانی | آذرتاش آذرنوش اَسْوَدِ غُنْدِجانی، ابومحمد حسن بن احمد اعرابی، معروف به غندجانی (د بعد از 430ق‌/ 1039م‌)،نسب‌شناس و لغت‌دان‌.نزدیك‌ترین منبع به زمان او، نزهۀ الالباء ابن انباری در سدۀ 6ق است كه در آن چند سطری به او اختصاص یافته است (ص 250-251). مهم‌ترین منبع‌، معجم‍‍ الادباء یاقوت است كه روایاتش را همۀ نویسندگان پس از او ت...
اسیر لکهنوی | عارف نوشاهی اَسیرِ لَكْهْنَوی‌، میرمظفرعلی(1229- 1299ق‌/ 1814-1882م‌)، ادیب‌، شاعر، مترجم‍‍ و نویسنده به زبان فارسی و اردو در شبه قاره‌. پدر وی میر مددعلی مایل از اخلاف محمد صالح كروری بود و نسب به عباس ابن علی(ع‌) میرساند (عشرت‌، 27، 29؛ سری رام‌، 1/ 299).
اسیر گره | مجید سمیعی اَسیرْگَرْه‌، قلعه‌ای كهن در شم‍ال شهر برهان پور در ایالت مادْهیاپْرادِش هند كه در 21 و 28 عرض شم‍الی و 76 و 23 طول شرقی قرار دارد (علوی‌، III/ 134).
اسود بن یزید نخعی | حسین فرهنگ انصاری اَسْوَدِ بْن یزیدِ نَخَعی، ابوعمرو یا ابوعبدالرحمان (د 75ق‌/ 694م‌)، از تابعین مشهور كوفه و یكی از زهّاد ثمانیه‌.
اسواری | فریبا جایدرپور اَسْواری‌، علی (د 240ق‌/ 854م‌)، متكلم معتزلی و مؤسس فرقۀ اسواریه‌. چنین می‌نماید كه او مانند ابوعیسی اسواری منسوب به گروهی از ایرانیان بودند كه در بصره ساكن شدند و در آن دیار به اَساوِره شهرت یافتند (یاقوت‌،1/ 268؛ ابن‌منظور، ذیل‌سور؛ بستانی، 13/ 352)، چنانكه ابن حزم نیز او را بصری خوانده است (5/ 64).
اسید بن خضیر بن سماک | علی بیات اُسِیدِ بْن حُضِیرِ بْن سِماك‌، ابویحیی (د شعبان 20/ ژوئیۀ 641)، از بزرگان قبیلۀ اوس‌، یار پیامبر (ص‌) و یكی از نقبای دوازده‌گانه در بیعت دوم عقبه‌. كنیۀ وی را ابو حضیر و جز آن نیز آورده‌اند (ابن سعد، 3/ 603؛ ابن حبان‌، 13؛ ابن منجویه‌، 1/ 75؛ ابن قیسرانی، 1/ 49؛ ابن عساكر، 3/ 12).
اسمر | محمدجواد شمس اَسْمَر، عبدالسلام‌ بن‌ سلیم‌ فیتوری‌ (ربیع‌الاول‌ 880 - رمضان‌ 981/ ژوئیۀ 1475 - ژانویۀ1574)،عارف‌ و احیاكنندۀطریقۀ عروسیه‌ (ه م‌). لقب‌ «اسمر»به‌گفتۀ خود عبدالسلام‌ به‌سبب‌ شب‌ زنده‌داریهایش‌ در عبادت‌ به‌ او داده‌ شده‌ است‌ (برمونی، 86 -87)؛ برخی نیز گفته‌اند وی‌ را از آن‌رو اسمر نامیدند كه‌ پوست‌ چهره‌اش‌...
اسیر | مهران ارزنده اَسیر، یوسف بن عبدالقادر بن محمد حسینی (1230-1307ق‌/ 1815- 1889م‌)، ادیب‌، فقیه‌، شاعر و روزنامه‌نگار لبنانی. یكی از نیاكان او در پی جنگی با اروپاییان‌، مدتی در مالت به اسارت به سر برد و به همین سبب‌، او و خاندانش به اسیر معروف شدند.
اسود بن یعفر | آذرتاش آذرنوش اَسْوَدِ بْن یعْفُر، ابوجراح یا ابونهشل‌، از قبیلۀ بنوتمیم‌، شاعر جاهلی كه گاه اعشی نَهشَلی خوانده می‌شود. نام پدر او یعفُر (به ضم یاء) نیز یاد شده است (ابن سلام‌، 33؛ ابوزید، 24؛ ابوالفرج‌، 13/ 15). روایات‌، او را گاه در میان قبایل گوناگون عرب‌، و گاه در دربار شاهان حیره و غسان نشان داده‌اند كه پیوسته‌، به م...
اسمیث | مینا حفیظی اِسْمیث‌، مارگارت (1884-1970م‌/ 1263- 1348ش‌)، از نخستین زنان خاورشناس انگلستان كه در معرفی اسلام و تصوف به ویژه احوال‌، آثار و عقاید برخی از بزرگان صوفیه سهم بسزایی داشته است‌.
اسود عنسی | محمدمهدی امینی اَسْوَدِ عَنْسی، اسود بن كعب بن عوف (مقـ 11ق‌/ 632م‌)، از بزرگان یمن كه داعیۀ پیامبری داشت‌. از زندگی او آگاهی اندكی در دست است و آنچه میدانیم نیز، مربوط به اواخر ایام پیامبر اكرم (ص‌) و دعوی پیامبری اسود و جنگهای ردّه است كه با افسانه‌ها درآمیخته است‌.
اسنوی | علی اکبر ضیائی اِسْنَوی‌، ابو محمد عبدالرحیم بن حسن بن علی قرشی اموی‌، ملقب به جم‍‍ال‌الدین (704-772ق‌/ 1305-1370م‌)، محدث‌، فقیه شافعی مذهب و ادیب مصری‌. حسینی كنیۀ او را ابوعبدالله آورده است (ص 236).
اسناد | احمد پاکتچی اِسْناد، اصطلاحی در علوم حدیث و آن رسانیدن سخن است به گویندۀ آن با واسطۀ شم‍اری از راویان‌، و بر زنجیرۀ تشكیل شده از راویان تا پیامبر(ص‌) یا دیگر بزرگان دین «سلسلۀ اِسناد» اطلاق میگردد.
اسنا | ناهده فوزی اِسْنا، شهری كهن در جنوب مصر علیا و ساحل غربی رود نیل‌. این شهر در 25 و 17 عرض شم‍الی و 30 و 14 طول شرقی، میان ارمنت و ادفو ، و در 42 كیلومتری جنوب ارمنت و حدود 53 كیلومتری جنوب غربی الاقصُر (لوكسور) و 50 كیلومتری شم‍ال ادفو و 44 كیلومتری جنوب شهر باستانی طیبه (ثیبه‌) قرار دارد ( بستانی، 13/ 341، 343؛ خوری‌، ...
اسیری لاهیجی | نجیب مایل هروی اَسیری لاهیجی، شم‍س‌الدین محمد بن یحیی بن علی گیلانی (د 912ق‌/ 1506م‌)، عارف‌، شاعر و از مشایخ سلسلۀ نوربخشیه كه «اسیری‌» تخلص میكرد و بدان شهرت یافت‌. از سال ولادت او اطلاع دقیقی در دست نیست‌. اینكه برخی از معاصران او را متولد حدود سال 840ق دانسته‌اند (نك‍ : فسایی، 1195؛ ركن‌زاده‌، 3/ 300)، درست نیست‌، زیرا ...
اسیوط | محمدرضا ناجی اَسْیوط، یا اُسْیوط، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شهر تجاری صعید مصر، واقع در ساحل غربی نیل و همچنین مركز استانی به همین نام‌.
اسوان | عباس سعیدی اَسْوان‌، استان و شهری كهن و نیز سدی عظیم در مصر. این نام در منابع مختلف به صورتهای گوناگون‌، از جم‍‍له اُسْوان (ابن عبدالحكم‌، 6، 9؛ اصطخری‌، المسالك‌...، 39؛ یاقوت‌، 1/ 269؛ ابن خلكان‌، 1/ 163؛ قلقشندی‌، 1/ 118)، سوان (سهراب‌، 17؛ خوارزمی، 8؛ یاقوت‌، همانجا) و اصوان (خانجی، 9(1)/ 266؛ ضرار، 58) نیز آمده است...
اشبیلیه | عنایت الله فاتحی نژاد اِشْبيليّه‌، نام‌ معرب‌ ايالت‌ سويل‌ در جنوب‌ غربى‌ اسپانيا در كرانۀ رود وادي‌ الكبير (گواذ الكيوير).
اشاعره | اصغر دادبه , احمد پاکتچی اَشاعِره‌، نامی كه بر پیروان مكتب كلامی ابوالحسن علی بن اسماعیل اشعری (ه م‌) اطلاق می‌شود. اشاعره در معنای عام به سنت گرایان یا اهل سنت و جم‍‍اعت گفته می‌شود، یعنی آنان كه در برابر خردگرایان معتزلی، بر نقل (= قرآن و سنت‌) تأكید میورزند و نقل را بر عقل ترجیح میدهند. در این مقاله مبانی اعتقادی اشاعره در 4 بخش ب...
اسفی |
اسکچه | ابوالحسن دیانت اِسْكِچه‌، یا اسكیجه‌ (به‌ یونانی‌: كسانثیا)، یكی‌ از شهرهای‌ یونان‌ و مركز بخشی‌ به‌ همین‌ نام‌ در استان‌ تراكیا (سامی‌، 2/ 936؛ استرابن‌، III/ 365؛ پاولی‌، XVIII/ 1333).
اسکلیپ | ابوالحسن دیانت اِسْكِلیپ‌، شهرستانی‌ از استان‌ چوروم‌ و شهرمركز آن‌، در دامنۀ كوه‌ كاواك‌، مشرف‌ بر جلگۀ قزل‌ا یرماق‌ در تركیه‌. مساحت‌ این‌ شهرستان‌ 678 ،1كمـ 2، ارتفاع‌ آن‌ از سطح‌ دریا 750 متر و مشتمل‌ بر 87 روستاست ‌(«دائرةالمعارف‌ جدید...»، IV/ 1503؛ YA, III/ 2042). شهر اسكلیپ‌ سر راه‌ چوروم‌ - توسیا - قسطمونی‌ قرار گر...
اسکافی |
اسکندر آغا |
اسکجموک |
اسکافیه |
اسکاف | مژگان نظامی اِسْكاف‌، ناحیه‌ای‌ در نزدیكی‌ رود نهروان‌، میان‌ بغداد و واسط . ابن‌ خردادبه‌ اسكاف‌ و نهروان‌ سفلی‌ را یكی‌ از بخشهای‌ (طسوج‌) پنجگانۀ استان‌ «بازیجان‌ خسرو» در خاور دجله‌ برمی‌شم‍ارد (ص‌ 6). قدامۀ بن‌ جعفر این‌ استان‌ را «اَرندین‌ كِرْد» نامیده‌ است‌ (ص‌ 235؛ نیز نک‍ : لسترنج‌، 80).
اسکافی، ابوالقاسم | ابوالفضل خطیبی اِسْكافی‌، ابوالقاسم‌ علی‌ بن‌ محمد (د ح‌ 343ق‌/ 954م‌)، دیوان‌ سالار و ادیب‌ عصر سامانی‌. به‌ گفتۀ ثعالبی‌ در یتیمۀ الدهر، اسكافی‌ از مردم‌ نیشابور بود و نخست‌ در همانجا دانش‌ اندوخت‌، فنون‌ ادب‌ را نزد حسن‌ بن‌ مهرگان‌، از بزرگ‌ترین‌ استادان‌ ادب‌ آن‌ دیار فرا گرفت‌ و یك‌ چند در یكی‌ از دستگاههای‌ دیوانی‌ ب...
اسکافی، ابوالفضل | محمدمهدی مؤذن جامی اِسْكافی‌، ابوالفضل‌ جعفر بن‌ محمود (د محرم‌ 268/ اوت‌ 881)، وزیر دورۀ عباسی‌. از نسبت‌ او پیداست‌ كه‌ از اسكاف‌، ناحیه‌ای‌ میان‌ بغداد و نهروان‌ (نک‍ : یاقوت‌، 1/ 252) برخاسته‌، و ظاهراً بعدها نیز در آنجا ساكن‌ بوده‌ است‌. از دو بیتی‌ كه‌ جاحظ (2/ 58) از خالد بن‌ یزید كاتب‌ (د 269ق‌)دربارۀ اسكافی‌ نقل‌ كرده‌...
اسکندری | محمدجواد شمس اِسْكَنْدَری‌، ابوسلیمان‌ شرف‌الدین‌ داوود بن‌ عمر بن‌ ابراهیم‌، فقیه‌ مالكی‌ و عارف‌ شاذلی‌ سده‌های‌ 7- 8ق‌/ 13-14م‌. او به‌ ابن‌ باخلا (یا ابن‌ ماخلا)، و در میان‌ پیروان‌ طریقۀ شاذلیه‌ به داوود باخلی‌ نیز مشهور بوده‌ است‌ (ابن‌ملقن‌،517؛ شعرانی‌، الانوار...،1/ 129،الطبقات‌...،1/ 188؛غنیمی‌، 27- 28؛ نیز نك‍ ...
اسکندرونه | عباس سعیدی اِسْكَنْدَرونه‌، یكی‌ از رودهای‌ دائمی‌ فلسطین‌. این‌ رود از رواناب‌ كوههای‌ نابلس‌ سرچشم‍ه‌ می‌گیرد و در حدود 11 كیلومتری‌ جنوب‌ شهر قیساریه‌ (قیصریه‌) و شم‍ال‌ آبادی‌ ام‌ خالد، در نزدیكی‌ بندر ابوزابوره‌ به دریای‌ مدیترانه‌ فرو می‌ریزد («راهنمای‌...»، 41 ,26 -25 ؛ عابد، 95؛ دباغ‌، 1(1)/ 34). شاخه‌های‌ اصلی‌...
اسکندر بت شکن | عارف نوشاهی اِسْكَنْدَرِ بُت‌شِكَن‌، سنكار، سكار یا سیكار (د 819 یا 820ق‌/ 1416 یا 1417م‌)، پادشاه‌ كشم‍یر. او پس‌ از درگذشت‌ پدرش‌ سلطان‌ قطب‌ الدین‌، در 796ق‌ بر تخت‌ سلطنت‌ نشست‌. در آغاز حكومت‌، مادرش‌ حورا گردانندۀ اصلی‌ امور مملكت‌ بود و در دفاع‌ از فرمانروایی‌ پسرش‌ اسكندر، حتی‌ از كشتن‌ دختر و داماد خود شاه‌ محمد...
اسکندر لودی | علی رفیعی اِسْكَنْدَرِ لودی‌، یا سكندر لودی‌،نظام‌الدین‌ بن‌ بهلول‌ (حك 894 - 923ق‌/ 1489-1517م‌)، دومین‌ فرمانروای‌ سلسلۀ لودی‌ از سلاطین‌ دهلی‌ كه‌ حدود 3 دهه‌ بر منطقۀ بزرگی‌ در هندوستان‌ فرمان‌ می‌راند.
اسکیا | کیانوش صدیق اَسْكیا، نام‌ دودمانی‌ مسلمان‌ از تبار صنهاجۀ بربر كه‌ حدود یك‌ سده‌ (898 - 999ق‌/ 1493-1591م‌) بر قلمرو پنهاور سنگای‌ در غرب‌ افریقا (سرزمین‌ نیجر و سودان‌) حكمرانی‌ كردند. پایتخت‌ ایشان‌، تمبوكتو در مالی‌ كنونی‌ بود.
اسک | عنایت الله رضا اِسِك‌، شهری‌ در سرزمین‌ تاریخی‌ اسلاونیا در شرق‌ جمهوری‌ كرواسی‌. نام‌ این‌ شهر در زبان‌ صربو - كروات‌ به‌ صورت‌ اُسی‌یك‌، در زبان‌ مجاری‌ اسك‌، در آلمانی‌ اِسِگ‌ و در تركی‌ اوسك‌ آمده‌ است‌ (2 EI؛ لطفی‌ پاشا، 414؛ پچوی‌، 1/ 152؛ صولاق‌ زاده‌، 453؛ اولیا چلبی‌، 6/ 178؛ راسم‌، 1/ 217؛ اوزون‌ چارشیلی‌، II/ 480...
اسکوپیه | علی اکبر دیانت اِسْكوپْیه‌، شهری‌ در جنوب‌ یوگسلاوی‌ سابق‌، در شبه‌ جزیرۀ بالكان‌، مركز جمهوری‌ خودمختار مقدونیۀ سابق‌ و پایتخت‌ كشور مستقل‌ مقدونیۀ كنونی‌.
اسکودار | جلال خسروشاهی اُسْكودار، بخش‌ آسیایی‌ شهر استانبول‌ و مركز آن‌. این‌ بخش‌ در ساحل‌ شرقی‌ تنگۀ بسفر و در ناحیۀ جنوب‌ غربی‌ شبه‌ جزیرۀ قوجا ایلی‌ قرار گرفته‌ است‌. مساحت‌ اسكودار 186 كم 2، و ارتفاع‌ آن‌ از سطح‌ دریا 50 متر، و دارای‌ 8 دهستان‌ است‌ («دائرۀ المعارف‌ جدید...»، XII/ 4530). اراضی‌ اسكودار از كوه‌ عالم‌ داغی‌ در ش...

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام